“Ministerstwo Sprawiedliwości przygotowało dwa projekty zmian w ustawie dot. sądownictwa i tzw. neosędziów. Autorzy projektów przewidują, że nowe regulacje mogłyby wejść w życie nawet po 2030 r. Minister Bodnar zapowiedział rozmowy z koalicjantami, których celem będzie zdecydowanie się na jeden z dwóch warianatów.”, — informuje: www.rmf24.pl
Projekty zakładają, że blisko 1,2 tys. sędziów, którzy po procedurach nominacyjnych przed Krajową Radą Sądownictwa w latach 2018-2025 trafiło do sądów wyższych szczebli, miałoby, co do zasady, powrócić na dawne stanowiska sędziowskie. Oba projekty będą teraz analizowane przez Ministerstwo Sprawiedliwości.
Generalnym i wyjściowym założeniem obu projektów są regulacje stanowiące, że uchwały KRS z lat 2018-2025 dotyczące przedstawienia prezydentowi wniosków o powołanie danych osób na urząd sędziego były systemowo wadliwe.
W związku z tym alternatywnie zaproponowano, albo – jak to jest w pierwszym projekcie – uznanie tych uchwał KRS za pozbawione mocy prawnej „ex lege” (według prawa – red.) lub – jak to jest w drugim projekcie – weryfikację tych uchwał przez nową KRS, co oznaczałoby, że postępowania nominacyjne zakończone tymi uchwałami byłyby wznawiane.
Główna różnica między zaprezentowanymi projektami polega więc na trybie weryfikowania statusu sędziów powołanych po 2017 r. i tym, czy cała procedura miałaby odbywać się na podstawie regulacji ustawy, czy też być wynikiem działań nowej, zreformowanej KRS.
Autorzy projektów przewidzieli, że w tym pierwszym wariancie „zakończenie większości powtarzanych konkursów przed KRS należy szacować na trzeci kwartał 2027 r.”. Z kolei w przypadku zdecydowania się na drugi wariant „uregulowanie skutków uchwał obecnej KRS przez prawidłowo ukształtowaną KRS pod kontrolą SN będzie możliwe nie wcześniej niż w 2030 r.”.
Planowane rozwiązania – jak wynika z szacunków zawartych w uzasadnieniach projektów – miałyby dotyczyć ponad 1,5 tys. osób.
W okresie przejściowym nominowani po 2018 r. sędziowie przez maksymalnie dwa lata mogliby orzekać na obecnych stanowiskach i zakończyć sprawy, których prowadzenie rozpoczęli. W tym okresie mieliby jednak status sędziów delegowanych do sądu, w którym nadal by orzekali. Tylko w przypadkach „osób, których dalsze orzekanie na zajmowanym stanowisku byłoby nie do pogodzenia z postrzeganiem sądu jako organu bezstronnego lub niezależnego” Krajowa Rada Sądownictwa byłaby uprawniona do odwołania sędziego z delegacji.
Projekty nie dotyczą grupy około 1,7 tys. sędziów początkujących mianowanych w latach 2018-2025 na pierwsze stanowiska sędziowskie po zdanym egzaminie sędziowskim lub asesurze.
Minister sprawiedliwości Adam Bodnar zapowiedział w poniedziałek, że chce spotkać się z liderami koalicji rządzącej, by przedstawić im oba projekty i zdecydować się na jeden z nich.
Marszałek Sejmu Szymon Hołownia wyraził zadowolenie, że „w Sejmie wreszcie będziemy mogli zająć się projektami ustaw ws. tzw. neosędziów”. Jego zdaniem rząd nie powinien „oglądać się na to, co podpisze prezydent Andrzej Duda, a czego nie”.
Zaproponowane zmiany dot. statusu sędziów to realizacja obowiązków ciążących na państwie polskim jako członku UE, Polska nie może dłużej czekać, kryzys systemowy musi być jak najszybciej usunięty – podkreślał z kolei na poniedziałkowej konferencji w Sejmie prof. Marek Safjan, b. sędzia TSUE obecnie szef komisji kodyfikacyjnej prawa cywilnego.
Członkostwo w UE – mówił prof. Safjan – nakłada na państwa obowiązek realizacji standardów prawa europejskiego. To nie jest spraw wyboru, coś co możemy, ale nie musimy – podkreślał. Dodał, że Polska „jest zobowiązana do podjęcia właściwych środków ustawowych” dążących do „pełnego respektowania zasady niezależnego sądownictwa”.