„Kolejna reforma emerytalna na Ukrainie: urzędnicy chcą radykalnie zmienić podejście do obliczania emerytur. UNIAN przeanalizował, w jaki sposób pogorszy to i tak już trudne życie emerytów (lub wręcz przeciwnie, umożliwi jego poprawę).„, informuje: www.unian.ua
W nierozerwalnym kraju chcą po raz kolejny przeprowadzić reformę emerytalną. Urzędnicy rządowi opracowali już nowy projekt ustawy i ponownie mówili o wprowadzeniu „kumulowanych emerytur” Ich Królewskiej Mości. Jednak w praktyce, w poszukiwaniu „sprawiedliwości społecznej”, urzędnicy zdołali dotychczas ograniczyć wypłaty dla czarnobylskich emerytów i byłych wojskowych – w ramach obniżenia emerytur specjalnych dla prokuratorów i sędziów, którzy otrzymywali najwięcej. Chcieli jak najlepiej, ale znów pojawił się tryb turbo.
W związku z tym Ministerstwo Polityki Społecznej przygotowało projekt ustawy, który przewiduje zmianę podejścia do wyliczania emerytur. Twierdzi się, że ma ona na celu rozwiązanie problemu niesprawiedliwości w obliczaniu emerytur dla osób, które w różnych latach odbyły zasłużony odpoczynek. Projekt ustawy został przekazany do zaopiniowania i nie trafił jeszcze do parlamentu – dlatego jego tekst może jeszcze ulec zmianom. Jednak główne pomysły dotyczące wprowadzenia „punktowego systemu emerytalnego” są już omawiane.
Co ciekawe, jeśli posłowie poprą innowacje, emerytury wszystkich jej odbiorców na Ukrainie w przyszłości będą mogły nie tylko wzrosnąć, ale i zmniejszyć.
Jak to będzie działać? – UNIAN przy pomocy prawników próbował zrozumieć zawiłe szczegóły opublikowanego projektu ustawy.
Co oferują urzędnicy państwowiUrzędnicy twierdzą, że głównym celem potencjalnych innowacji w zakresie emerytur jest poprawa sprawiedliwości w obecnym wspólnym systemie emerytalnym. W tym celu projekt ustawy wprowadza takie pojęcia jak podstawowy I ubezpieczenie emerytalnea także – punkty emerytalne.
Punkty te, na podstawie których zostanie wyliczona wysokość emerytury, zostaną naliczone w oparciu o stosunek kwoty składek na ubezpieczenie opłacanych za jeden miesiąc okresu ubezpieczenia danego pracownika do wysokości składek na ubezpieczenie od przeciętnego wynagrodzenia na Ukrainie w tym samym miesiącu. Jednocześnie za każdy miesiąc pracy, w którym dana osoba otrzymywała przeciętne wynagrodzenie, zostanie naliczone 10 punktów. Odpowiednio, jeśli wynagrodzenie pracownika było wyższe od średniej krajowej, zostanie przyznanych więcej punktów.
Prawnik-wolontariusz Infolinii Stowarzyszenia Prawników Ukrainy w sprawach związanych z agresją zbrojną, jej skutkami i stanem wojennym, prawnik kancelarii prawnej ARES Jewhenii Promskij wyjaśnia nam, jak powinny działać nowe wyliczenia zaproponowane przez ministerstwo.
„Wynik jest odpowiednikiem współczynnika wynagrodzenia (obliczanego poprzez podzielenie wynagrodzenia otrzymywanego przez osobę w danym miesiącu przez średnie wynagrodzenie na Ukrainie w tym samym miesiącu) pomnożonego przez 10. Oznacza to, koncepcyjnie, obliczenie emerytury system nie uległ zmianie: czynnikiem decydującym o wysokości emerytury pozostanie oficjalne wynagrodzenie otrzymywane przez osobę i jej stosunek do przeciętnego wynagrodzenia w momencie jej wypłaty” – zauważa Promskij.
Zgodnie z projektem ustawy emerytura będzie składać się z części podstawowej i ubezpieczeniowej / UNIAN fotEmerytura – kontynuuje prawnik – składać się będzie z części podstawowej i ubezpieczeniowej. Wysokość podstawowej części emerytury wynosi 30% minimalnej płacy na Ukrainie „czystej” (czyli wynagrodzenia po odliczeniu podatków).
Wysokość części ubezpieczeniowej emerytury ustala się poprzez pomnożenie sumy zgromadzonych punktów emerytalnych danej osoby przez wartość jednego punktu. Promsky podkreśla, że liczba punktów to indywidualny wskaźnik, który będzie zależał bezpośrednio od otrzymywanych zarobków. Ale wartość punktu jest stałą liczbą, która będzie taka sama dla wszystkich emerytów. O tym zdecyduje Rada Ministrów.
Jak bardzo wpłynie to na wysokość emerytury? Promski podkreśla fakt, że państwo zachowało faktyczną kontrolę nad ustalaniem wysokości emerytury, ustalając wysokość jednego punktu.
„Im wyższy zostanie oceniony jeden punkt, tym wyższa będzie emerytura. Niska ocena jednego punktu nie pozwoli liczyć na ich podwyżkę. Dodatkowo, dzięki corocznej ocenie wartości jednego punktu, państwo będzie mogło uregulować ogólną podwyżkę emerytur. Na razie, nie znając wartości jednego punktu, nie da się odpowiedzieć na pytanie, jak zmienią się emerytury” – stwierdził prawnik.
Zgadzam się, nie różni się to zbytnio od zwykłych indeksacji obowiązujących wszystkich – z tym wyjątkiem, że jeśli rząd ma teraz możliwość odmiennego indeksowania płatności na rzecz różnych kategorii emerytów i rencistów (na przykład w zależności od wielkości emerytur – nieznacznie zwiększ świadczenie tylko dla najuboższych, bez rewizji wypłat pozostałych), to po wprowadzeniu zmian legislacyjnych korekta wartości punktów będzie zawsze dotyczyć wszystkich emerytur w państwie jednocześnie.
„Wymyślili ciekawą formułę, ale brakuje pieniędzy na jej wdrożenie” Na razie więc próby wyliczenia emerytury według nowego wzoru wyglądają równie trafnie, jak astrologia. Niemniej jednak prawnicy próbują wyjaśnić, jak ta czy inna emerytura może zmienić się na nowych zasadach, jeśli innowacje zostaną wdrożone.
Iwan Chomycz, szef Kancelarii Prawnej Iwan Chomycz, wyjaśnia UNIANowi, że obecnie, jeśli ktoś ma np. 35 lat doświadczenia, otrzymuje emeryturę w wysokości około 35% poprzedniego wynagrodzenia. W obliczeniach uwzględnia się staż pracy, stosunek wynagrodzenia oraz średnie wynagrodzenie na Ukrainie za trzy lata poprzedzające rok przejścia na emeryturę.
„Jeśli w nowym systemie emerytura takiej osoby zostanie przeliczona, to w idealnym przypadku powinna wzrosnąć. Niezależnie od tego, kto i kiedy przejdzie na emeryturę, będzie ona dla wszystkich tak samo indeksowana. Ale mówimy o modelu idealnym, pod warunkiem, że reforma zostanie przyjęta i upłynie okres przejściowy” – zauważył prawnik.
Chomycz zauważa: skoro państwo nie ma pieniędzy, aby od razu według nowej formuły podnieść emerytury dla wszystkich o kilkaset, a czasem nawet tysiące hrywien, podwyżka może następować stopniowo. Przede wszystkim powinno to dotyczyć emerytur, które były ustalane już dawno temu. Zdaniem eksperta podwyżka dla „nowych” emerytów może zostać sztucznie spowolniona o kilka lat.
Państwo nie ma pieniędzy na podwyższenie emerytur dla wszystkich, więc podwyżka może następować stopniowo / fot. UNIANPrawnik podaje przykład obliczenia emerytury według nowego wzoru:
„Podstawowa emerytura wynosi 30% minimalnego wynagrodzenia bez podatków. Na przykład dzisiaj a minimalna kwota to 8 000 hrywien. W rzeczywistości osoba otrzymuje 6160 hrywien. 30 procent tej kwoty będzie wynosić 1848 hrywien. Niewiele, ale to podstawowa kwota, którą państwo zagwarantuje z budżetu każdej osobie uprawnionej do emerytury. A wtedy do tej emerytury podstawowej doliczona zostanie część ubezpieczeniowa” – wyjaśnia Chomycz.
„Jeśli w tym miesiącu otrzymałeś wynagrodzenie równe średniej krajowej, otrzymasz 10 punktów. I tak co miesiąc” – kontynuuje prawnik, wówczas za te okresy zostanie przyznanych mniej punktów, jeśli wynagrodzenie będzie wyższe średniej, wówczas zostanie przyznanych więcej punktów.”
Aby więc zrozumieć, jaka będzie Twoja emerytura, musisz pomnożyć liczbę zgromadzonych punktów przez wartość punktu i dodać do tej kwoty „emeryturę podstawową”.
Ale jaki w końcu może być koszt piłki? Według Chomycza idealną formułą byłoby obliczenie wartości punktu poprzez podzielenie 30% ubiegłorocznego średniego wynagrodzenia po opodatkowaniu przez 4200 to średnia, czyli liczba punktów, jaką osoba przepracowała 35 lat przeciętne wynagrodzenie.
UNIAN próbował dokonać hipotetycznych obliczeń w oparciu o te wzory. Za podstawę wzięliśmy dane za 2023 rok, wyliczając, ile powinien kosztować jeden punkt emerytalny w zeszłym roku (nie ma jeszcze oficjalnych danych o przeciętnym wynagrodzeniu w 2024 roku).
Przeciętne wynagrodzenie za rok 2023 wyniosło 17 442 hrywien, co po odliczeniu podatków równa się 14 041 hrywien. Dzieląc 30% tej kwoty (4212,3) przez 4200, otrzymamy przybliżoną wartość jednego punktu dla wszystkich emerytów za 1 hrywien.
A jaką emeryturę otrzyma przy takich wyliczeniach osoba, która przepracowała 35 lat za przeciętną pensję? „Minimalka” w 2023 r. wynosiła 6700 UAH, „czysta” to 5394 UAH, czyli emerytura podstawowa (30% tej kwoty) miałaby wynosić 1618 UAH. Ubezpieczeniowa część emerytury dla osoby w tym przykładzie wyniesie 4200 hrywien (mnożymy 4200 punktów przez wartość punktu 1 hrywna). Zatem łączna wysokość emerytury w 2024 roku dla takiego „przeciętnego emeryta” wyniosłaby: 1618 + 4200 = 5818 UAH.
Według Iwana Chomycza taki „przeciętny” sumienny pracownik z 35-letnim stażem pracy otrzymuje dziś zwykle znacznie mniej, jeśli dawno przeszedł na emeryturę. Prawnik zauważa jednak, że dopóki trwa okres przejściowy, Gabinet Ministrów może ręcznie ustalić wartość punktu na poziomie niższym niż określony w „idealnej” formule.
„Bo warunkowe podniesienie emerytury z 2800 hrywien do 5800 hrywien od razu będzie wydatkiem dla obecnego budżetu. Zaznacza się, że do 2030 roku przy ustalaniu wartości scoringu stosowany będzie korygujący „współczynnik stabilności finansowej” , która będzie corocznie aktualizowana od 1 marca. Wymyślili więc ciekawą formułę, ale pieniędzy na jej realizację nie starcza, więc emerytury nie będą podnoszone dla wszystkich i nie w takiej wysokości, jak mogłoby być się spodziewać” – ekspert schodzi z niebios reform do krainy realnych płatności.
Krótko mówiąc, jeśli reforma zostanie wdrożona, nie będzie ona odczuwalna od razu i nie przez wszystkich. Jak zwykle.
Mgliste perspektywy dla emerytówJakie są szanse, że proponowane innowacje staną się częścią obszaru prawnego? Prawnik Jewhenii Promski zauważa, że reforma jest na etapie zatwierdzania przez odpowiednie ministerstwa i nie została nawet zarejestrowana w Radzie Najwyższej jako projekt ustawy. A już na etapie recenzowania dokumentu można dokonać w nim zmian, a czas trwania tego procesu zależy od wielu czynników.
Jak czytamy w uzasadnieniu, projekt ustawy „umożliwi podwyższenie poziomu świadczeń emerytalnych dla ponad 80% emerytów i rencistów, wyeliminowanie dysproporcji w wysokości emerytur przyznawanych w poszczególnych latach, uproszczenie mechanizmu obliczania emerytur, ustanowić automatyczny mechanizm przyspieszonego wzrostu emerytur w okresie wzrostu gospodarczego kraju”… Brzmi inspirująco i wspaniale, ale prawnik jest przekonany, że w praktyce ukraińscy emeryci raczej nie będą żyli lepiej.
„Biorąc pod uwagę znaczny deficyt Funduszu Emerytalnego Ukrainy i budżetu państwa, perspektywy podwyższenia emerytur Ukraińców są dość wątpliwe” – uważa prawnik.
Biorąc pod uwagę deficyt Funduszu Emerytalnego i budżetu państwa, perspektywy podwyższenia emerytur Ukraińców są dość wątpliwe, uważa prawnik / fot. UNIANZ kolei prawnik Iwan Chomycz zauważa, że w sumie nowe podejście do obliczania wysokości emerytury w solidarnym systemie emerytalnym może pozytywnie wpłynąć na emerytów, którym już dawno przyznano świadczenia i oceniano je na poziomie zbliżonym do minimum. Ale jest niuans.
„Jeśli chodzi o przyszłych emerytów, obecna formuła wyliczania emerytury jest dla nich korzystniejsza. Dotyczy to szczególnie obywateli, którzy mają prawo do emerytury na preferencyjnych warunkach” – zauważa.
Zdaniem specjalisty, problemem będzie także potwierdzenie wynagrodzeń za okres stażu pracy do 2000 r. Jeżeli dana osoba nie przedstawi zaświadczenia i innych dokumentów potwierdzających otrzymane w tym okresie środki, zostaną jej przyznane punkty za minimalne wynagrodzenie, co negatywnie wpłynie na wysokość emerytury.
Chomicz daje jednak nadzieję, że według nowych zasad emerytura powinna co roku rosnąć: w związku ze wzrostem minimalnego wynagrodzenia automatycznie wzrośnie część podstawowa, a w związku ze wzrostem przeciętnego wynagrodzenia wartość punktów automatycznie wzrośnie także – czyli ubezpieczeniowa część emerytury. Zatem indeksacja będzie taka sama dla wszystkich. Ale jeśli średnia płaca na Ukrainie nie wzrośnie, to emerytura też nie wzrośnie. Co więcej, jeśli spadnie średnia pensja w państwie, pociągnie to za sobą spadek emerytur!
„Taki model sprawdza się w krajach europejskich, gdzie w wyniku obniżenia średniego poziomu wynagrodzeń mogą także spadać emerytury. Ten rodzaj indeksowania jest odwrotny. Jednak przeciętne wynagrodzenie na Ukrainie rośnie z roku na rok… To Trudno powiedzieć, co z tego będzie w praktyce, ale w Ministerstwie Polityki Społecznej zapewniają, że po reformie emerytura nie ulegnie obniżeniu, w najgorszym przypadku pozostanie tak, jak jest teraz” – powiedział prawnik.
Jednak na początku 2025 roku, jeszcze przed wprowadzeniem reformy, świadczenia dla części emerytów zostały znacznie obniżone – a „pod nóż” padło znacznie więcej kategorii obywateli, niż wymagała tego „sprawiedliwość społeczna”.
Dziecko zostało wylane z wodąWspomniane innowacje i wyliczenia, które prawnicy wyjaśnili „na palcach”, nastąpią pod warunkiem uzyskania poparcia tej ustawy przez parlament, gdzie musi ona przejść pierwsze i drugie czytanie, co może nie nastąpić szybko . Jednak już w pierwszym miesiącu 2025 roku urzędnikom udało się wprowadzić „reformę”, która zaszkodziła ponad 17 tysiącom ukraińskich emerytów, którzy otrzymali największe świadczenia.
W związku z tym rząd wydał dekret ograniczający wysokość emerytur przekraczających 10 minimum egzystencji dla osób niepełnosprawnych (23 610 hrywien). Ministerstwo Polityki Społecznej poinformowało, że ustawa budżetowa państwa na rok 2025 zatwierdziła zasadę stosowania współczynników restrykcyjnych do takich emerytur w roku 2025. Podkreślili, że „w piórze w systemie emerytalnym narosły braki równowagi, które czynią go niesprawiedliwym i nieprzejrzystym oraz zmniejszają zarówno zaufanie do systemu emerytalnego, jak i motywację do płacenia składek na ubezpieczenie społeczne w społeczeństwie.”
Społeczeństwo od dawna domagało się rewizji wygórowanych wynagrodzeń dla byłych sędziów i prokuratorów / fot. ua.depositphotos.comRzeczywiście, społeczeństwo od dawna domagało się rewizji wygórowanych wynagrodzeń byłych sędziów i prokuratorów, których emerytury mierzono co miesiąc w setkach tysięcy hrywien. Wprowadzone ograniczenia dotknęły jednak w szczególności likwidatorów skutków awarii w elektrowni jądrowej w Czarnobylu oraz emerytów wojskowych, którzy za pracę zagrażającą życiu i zdrowiu zasłużyli sobie na wyższe emerytury.
Emeryt Mykoła Mychajłowicz z Żytomierza doświadczył już innowacji rządu i podzielił się swoją historią z UNIANem.
„Absolutnie niespodziewanie otrzymałam w styczniu znacznie niższą emeryturę. Początkowo liczyłam, że to jakaś pomyłka, miałam zamiar przejść do Funduszu Emerytalnego, ale potem okazało się, że zaliczam się do kategorii osób, którym przysługują pewne współczynniki zostały zastosowane. Jestem inwalidą wojennym drugiej grupy, byłym wojskowym, likwidatorem elektrowni jądrowej w Czarnobylu pierwszej kategorii, praca była dla mnie przez całe życie na pierwszym miejscu, oddawałem jej całe zdrowie. A teraz wszystko, co udało mi się osiągnąć w sądzie, zniknęło. Nigdy nie byłem urzędnikiem ani sędzią. Ale tak jest” – mówi mężczyzna.
Według Mykoły Mychajłowycza prawnicy twierdzą, że sami nie wiedzą, co zrobić z takimi jak on emerytami, którym kiedyś pomogli wywalczyć w sądach godziwe emerytury.
Prawniczka Olena Voronkova wyjaśniła UNIAN szczegóły takich ograniczeń.
„Im większa jest różnica między „pułapem” wynoszącym 23 610 hrywien a emeryturą realną emeryta, tym mniejszy współczynnik stosuje się. Oznacza to, że w przypadku emerytur przekraczających maksymalną wysokość emerytury o 2 361 hrywien, z tej kwoty pozostała połowa – i osoba ta otrzyma 23 610 + 1 180,5 = 24 790 5 hrywien” – jako przykład podaje Woronkow.
Jednocześnie do wysokości emerytur, które wynoszą minimum egzystencji 11–13, stosuje się współczynnik 0,4; 13-17 minimum egzystencji – 0,3 i tak dalej w kierunku malejącym.
„Przykładowo osoba, która powinna otrzymywać emeryturę w wysokości 29 500 hrywien, otrzymała w styczniu na nowych zasadach 26 202 hrywien, a osoba, która powinna otrzymywać 50 000 hrywien, otrzymała 31 443 hrywien” – mówi prawnik z Ukrainy. teraz wahają się od 30 do 40 tysięcy hrywien, zamiast właściwych 2-3 razy więcej.”
Gwoli ścisłości należy zauważyć, że współczynniki redukcyjne najbardziej odczuły obrzydliwych odbiorców największych emerytur na Ukrainie, liczonych w setkach tysięcy hrywien – w wartościach bezwzględnych to właśnie oni mieli stracić najwięcej, w niektórych miejscach – setki tysięcy hrywien miesięcznie. Jednak nawet teraz będą oni nadal otrzymywać najwięcej spośród wszystkich kategorii emerytów.
W szczególności emeryci, którzy dotychczas zarabiali 100 000 hrywien miesięcznie, mieli otrzymać w styczniu 36 443 hrywien; ci, którzy otrzymali 200 000 hrywien – 46 443 hrywien; Odpowiednio 300 tysięcy – 56443 hrywien.
Woronkowa zauważa, że jeśli mówimy o legalności przyjętych zmian, to wprowadzono stan wojenny, którego reżim prawny przewiduje możliwość ograniczenia konstytucyjnych praw i wolności obywateli.
„Jednocześnie większość limitowanych emerytur to efekt żmudnej pracy i licznych procesów sądowych, czyli prawo do ich otrzymywania w odpowiednich wysokościach zostało potwierdzone orzeczeniami sądów. Tak, trzeba oszczędzać budżet , ale oszczędzanie na osobach, które w większości są niezdolne do pracy i większość życia poświęciły służbie i ochronie państwa, nie wydaje się całkowicie właściwe i sprawiedliwe” – zauważa prawnik.
Na prośbę UNIAN jeden z technologów politycznych współpracujący z instytucjami rządowymi zasugerował nieoficjalnie, że być może to wojsko i obywatele Czarnobyla zostali nakłonieni do uchwalenia uchwały właśnie po to, by sabotować ograniczenia w zakresie emerytur specjalnych. Niby twórcy „reformy” chcieli w ten sposób donieść Zełenskiemu, że obniżono gigantyczne emerytury prokuratorom i sędziom – ale jednocześnie liczyli, że „Czarnobyl” i byli wojskowi „podniosą poprzeczkę ” (a społeczeństwo byłoby po ich stronie) – tak aby rząd był zmuszony unieważnić uchwałę ze współczynnikami tak szybko, jak została podjęta. „A wy, dziennikarze, zostaliście tam zapisani z tą samą kalkulacją, mimo że pracownicy mediów nie mają wysokich emerytur – mają nadzieję, że środki masowego przekazu zaczną masowo domagać się uchylenia dekretu rządowego i poprą protesty likwidatorów elektrowni jądrowej w Czarnobylu i innych, jeśli tak się stanie – myśli o możliwym cynicznym planie urzędników – powiedział nasz rozmówca – Najprawdopodobniej jeden z sędziów lub prokuratorów wymyślił tę sztuczkę.
…Ukraińscy emeryci naprawdę potrzebują sprawiedliwego podejścia do ustalania i wypłacania godziwych emerytur, ale jak dotąd wszelkie próby uporządkowania tego obszaru przez państwo nie powiodły się. I niestety nie wygląda na to, że nowa reforma będzie w stanie realnie rozwiązać istniejące problemy – przynajmniej w najbliższej przyszłości.
Kateryna Żyry