Raport Draghiego: impas polityczny i luka produktywności w Europie ograniczają perspektywy wzrostu

W najnowszym raporcie byłego premiera Włoch Mario Draghiego na temat przyszłej konkurencyjności Europy podkreślono pilną potrzebę przeprowadzenia reform strukturalnych, które mają na celu wzmocnienie wzrostu gospodarczego w Europie i odwrócenie powolnego wzrostu produktywności obserwowanego w ciągu ostatnich 20 lat.

Europa stoi w obliczu szeregu wyzwań, w tym pogłębiających się luk w technologii i infrastrukturze cyfrowej, rozdrobnionego rynku jednolitego i kapitałowego, zmniejszającej się liczby ludności w wieku produkcyjnym oraz konieczności zrównoważenia dekarbonizacji z celami konkurencyjności przy jednoczesnym zapewnieniu bezpieczeństwa Europy w obliczu niestabilnej sytuacji geopolitycznej.

Rozwiązanie tych wyzwań ostatecznie wymaga większej współpracy na szczeblu europejskim w zakresie polityki fiskalnej, handlowej, energetycznej i zagranicznej, w połączeniu ze znacznymi inwestycjami prywatnymi i publicznymi, w tym wspólnym finansowaniem. Raport Draghiego szacuje dodatkowe roczne potrzeby inwestycyjne na około 750–800 mld EUR, czyli około 4,5% PKB UE-27 (Rysunek 1). Głównym wyzwaniem pozostaje finansowanie tych dodatkowych inwestycji, ponieważ europejscy decydenci polityczni są nadal podzieleni co do tego, ile odpowiedzialności powinno być rozdzielone między szczeble krajowe i unijne.

Rysunek 1: Roczne przepływy inwestycyjne
% PKB

Źródło: MFW, Bank Światowy, Scope Ratings Partie populistyczne napędzają niepewność polityczną we Francji i Niemczech, utrudniając perspektywy wzrostu Średniookresowe perspektywy wzrostu Europy, prognozowane na poziomie około 1,0%-1,5% rocznie, są niższe od 2,0% szacowanych dla USA. Reformy nakreślone przez Draghiego mogłyby zmniejszyć tę lukę, ale postęp integracji UE, jak proponuje, spotyka się ze sprzeciwem ze strony partii populistycznych i ekstremistycznych o nacjonalistycznych programach.

We Francji, trzy miesiące po przedterminowych wyborach w lipcu, wciąż nie jest jasne, czy nowy premier będzie w stanie utworzyć stabilny rząd, zdolny do istotnej redukcji deficytu budżetowego i przeprowadzenia poważnych reform po stronie podaży w celu pobudzenia wzrostu gospodarczego.

Mało prawdopodobne jest również, aby kolejny rząd Francji, opierający się głównie na skrajnej prawicy, opowiedział się za polityką pogłębiania integracji europejskiej przed wyborami prezydenckimi zaplanowanymi na 2027 rok.

Podobnie w Niemczech niedawny sukces populistycznych partii skrajnie prawicowych i skrajnie lewicowych w Turyngii i Saksonii uwypukla rozdrobniony krajobraz polityczny Niemiec. W miarę jak partie głównego nurtu tracą grunt pod nogami, obecny rząd koalicyjny na poziomie krajowym jest osłabiony, co zmniejsza prawdopodobieństwo dalszych bodźców gospodarczych i reform.

Ponadto, biorąc pod uwagę, że wybory powszechne w Niemczech zaplanowano na październik 2025 r., mało prawdopodobne jest, aby główne partie zreformowały zasadę hamulca zadłużenia, która wymaga większości dwóch trzecich i poparcia ze strony konserwatywnej opozycji. Ta bezwładność polityczna utrudnia również dalsze reformy na szczeblu europejskim, mimo że są one niezbędne do pobudzenia inwestycji i wzrostu w Niemczech i Europie.

Zróżnicowane poziomy produktywności w Europie odzwierciedlają różne etapy rozwoju gospodarczego Podobnie, aby poprawić perspektywy wzrostu gospodarczego w Europie, Europa Południowa będzie musiała uporać się z luką w produktywności, zwłaszcza w porównaniu z USA – w przeliczeniu na mieszkańca i na liczbę przepracowanych godzin – w ciągu ostatnich 25 lat (Rysunek 2). Pełne i terminowe wdrożenie reform i inwestycji NextGenerationEU do 2026 r., zwłaszcza we Włoszech i Hiszpanii, ma zatem kluczowe znaczenie.

Różnica w produktywności między pracownikami z Europy Północno-Zachodniej a pracownikami z USA wzrosła do 20% w 2023 r. z 10% w 1999 r., kiedy wprowadzono euro. Jednak różnica ta jest niwelowana, jeśli weźmie się pod uwagę całkowitą liczbę przepracowanych godzin (Rysunek 3). Sugeruje to, że w Europie Północno-Zachodniej problemem jest mniejsza indywidualna produktywność, ale raczej mniejsza liczba przepracowanych godzin w porównaniu z USA. Jedno lub drugie, jeśli nie oba, muszą się poprawić, aby podnieść perspektywy wzrostu Europy, co jest możliwe, jak pokazuje Europa Środkowa i Wschodnia, gdzie luka produktywności w stosunku do USA zmniejszyła się w ciągu ostatnich 25 lat.

NB. NW: Austria, Belgia, Dania, Finlandia, Francja, Niemcy, Holandia, Szwecja; CEE = Czechy, Estonia, Węgry, Łotwa, Litwa, Polska, Słowacja, Słowenia; Irlandia i Luksemburg wyłączone. Ważone PKB. Mierzone w kategoriach parytetu siły nabywczej. Źródło: Eurostat, Scope Ratings. Wzrost produktywności i napływ migracyjny są krytyczne w obliczu niekorzystnych trendów demograficznych Zarówno USA, jak i UE stoją w obliczu spadku populacji w wieku produkcyjnym na podstawie samych danych demograficznych, ale prognozowany napływ netto migrantów do USA w ciągu najbliższych 25 lat spowoduje wzrost populacji w wieku produkcyjnym. Kontrastuje to z Europą, gdzie liczba migrantów nie jest wystarczająca, aby zrekompensować naturalny spadek populacji w wieku produkcyjnym, szczególnie w Niemczech, Włoszech i Hiszpanii (Rysunek 4).

Ta zmiana demograficzna podkreśla rosnące znaczenie wzrostu produktywności jako siły napędowej wzrostu gospodarczego w porównaniu z poprzednimi dekadami. Jeśli Europa nie zwiększy znacząco swojej zdolności do przyciągania i integrowania pracowników zagranicznych, poprawa produktywności będzie miała kluczowe znaczenie dla utrzymania wzrostu.

Rysunek 4: Zmiany populacji w wieku produkcyjnym w latach 2025–2050
% zmiana obecnej populacji w wieku produkcyjnym

Źródło: ONZ, Scope Ratings Aby zapoznać się ze wszystkimi dzisiejszymi wydarzeniami ekonomicznymi, sprawdź nasz kalendarz ekonomiczny.

Alvise Lennkh-Yunus jest dyrektorem zarządzającym ds. ratingów sektora państwowego i publicznego w Scope Ratings GmbH. Brian Marlystarszy analityk w Scope, przyczynił się do współtworzenia tego komentarza.