Firmy Shell i pomocnik w urzędzie celnym: jak były fiskus oszukuje państwo w sprawie eksportu zboża

Pomimo tego, że zdaniem ekspertów działania rządu przyczyniły się do zmniejszenia udziału eksportu szarego zboża – z 30% do 18% – sprytni biznesmeni w dalszym ciągu próbują oszukać państwo i zarobić więcej, korzystając z różnych nielegalnych schematów . UNN dowiedział się o byłym pracowniku służby skarbowej, a obecnie założycielu kancelarii prawnej, który stworzył rozległą sieć fikcyjnych firm zajmujących się odsprzedażą zboża w celu uniknięcia płacenia podatków.

To były szef Państwowej Służby Fiskalnej Serhij Nedorenko, obecnie współzałożyciel Kancelarii Prawnej Imperium. W latach 2018-2021 pełnił funkcję kierownika Jednostki Reagowania Operacyjnego Departamentu Organizacji Przeciwdziałania Przestępstwom Celnym i Współpracy Międzynarodowej PSP Ukrainy, a po jego zwolnieniu zorganizował cały program eksportu produktów rolnych bez płacenie podatków. Z dokumentów sądowych wynika, że ​​w programie uczestniczyło ponad trzydzieści przedsiębiorstw.

Mając dobre doświadczenie i koneksje, Nedorenko stworzył i przejmował firmy noszące znamiona „fikcji”, co pozwoliło mu zorganizować mechanizm eksportu zboża, które kupował od rolników za gotówkę.

Do sprawnej odprawy celnej w Czerniowieckiej Izbie Celnej zaangażował zastępcę naczelnika urzędu celnego Jewstafija Maithapowa, z którym współpracował pod jego nadzorem w PSP. Wspólnie stworzyli kontrolowanym przez siebie firmom możliwość eksportu zboża bez płacenia podatków.

W 2024 roku w ramach tego programu wyeksportowano produkty rolne o wartości 1,055 mld UAH, w szczególności firm AGRO-PAMP, FG LUX AGROTECH, AGROSID LIFE i innych. Łączna waga wyeksportowanych produktów wyniosła ponad 110 tys. ton o wartości ponad miliarda hrywien.

Warto zauważyć, że część z tych firm powstała nie więcej niż 2-3 miesiące temu, ale już zmieniła menedżerów i nazwę.

Biuro Bezpieczeństwa Gospodarczego prowadzi dochodzenie w sprawie oszustwa. Dotychczas ustalono, że fikcyjne firmy z Ukrainy eksportowały zboże do firm z Rumunii, Zjednoczonych Emiratów Arabskich, Bułgarii, Turcji, Polski i innych krajów. Spółki objęte programem nie rejestrowały faktur podatkowych potwierdzających zakup towarów i usług, nie posiadały także pracowników ani środków do prowadzenia tej działalności.

Ten przykład wyraźnie pokazuje, że duży popyt na ukraińskie zboże na rynkach międzynarodowych przyciąga uwagę nie tylko odpowiedzialnych graczy, ale także tych, którzy próbują ominąć przepisy podatkowe. Niektórzy eksporterzy w dalszym ciągu szukają sposobów eksportowania produktów przy użyciu nieprzejrzystych programów i bez płacenia podatków, aby maksymalizować zyski. Można w tym celu stosować różne taktyki, np. zakładanie fikcyjnych firm, które formalnie dokonują transakcji, ale w rzeczywistości istnieją tylko na papierze. Czasami zboże sprzedawane jest poza granicami Ukrainy poprzez pośredników lub po obniżonych cenach, co obniża podstawę opodatkowania.

Działania te nie tylko szkodzą budżetowi państwa, ale także zakłócają równowagę rynkową, tworząc przewagę konkurencyjną dla tych, którzy uchylają się od płacenia podatków. Zagrażają stabilnemu rozwojowi sektora rolnego, wywierając presję na uczciwych eksporterów, którzy płacą podatki i przestrzegają przepisów. W rezultacie budżet traci znaczne środki, które można by przeznaczyć na rozwój infrastruktury i wsparcie producentów rolnych.