Jak zmieniał się deficyt budżetu państwa Ukrainy na przestrzeni ostatnich 20 lat

W ciągu ostatnich 20 lat deficyt budżetu państwa Ukrainy wykazywał znaczne wahania, odzwierciedlając kryzysy gospodarcze, zmiany polityczne i wyzwania globalne. Od nadwyżek na początku XXI wieku po rekordowe poziomy w czasie pandemii i wojny na pełną skalę, deficyt budżetowy na stałe wpisał się w życie gospodarcze kraju. UNN przeprowadził analizę dynamiki deficytu, która pozwala lepiej zrozumieć, jak procesy gospodarcze i społeczne wpływają na stabilność finansową Ukrainy.

Najpierw trzeba zrozumieć, czym jest budżet państwa i jego deficyt.

Budżet państwa jest głównym funduszem funduszy scentralizowanych państwa. Za jej pośrednictwem państwo gromadzi część produktu krajowego brutto (PKB) i rozdziela ją na rozwój gospodarczy, ochronę socjalną, funkcjonowanie rządu i administracji oraz obronność.

Co roku budżet zatwierdza Rada Najwyższa Ukrainy w formie ustawy.

Jeżeli dochody budżetu przewyższają wydatki, nazywa się to nadwyżką budżetową, a odwrotnie – deficytem budżetowym.

Deficyt wynika ze zmniejszenia dochodów lub wzrostu wydatków i może prowadzić do inflacji.

Dochody budżetu pochodzą głównie z podatków, opłat i innych źródeł, takich jak prywatyzacja majątku państwowego.

Deficyty budżetowe są zjawiskiem powszechnym w większości krajów, chroniczne są także na Ukrainie. Ma to pośredni wpływ na ludność, gdyż zadłużenie zaciągnięte na pokrycie deficytu spłacane jest z podatków.

Nie ma na świecie kraju, który nie miałby deficytu budżetowego. Prawie wszystkie kraje na świecie korzystają z mechanizmu finansowania zewnętrznego. Emitują i sprzedają euroobligacje, a największym dłużnikiem na świecie są Stany Zjednoczone

Podkreśla, że ​​deficyty budżetowe są zjawiskiem powszechnym w większości krajów, a jedynymi wyjątkami są te, które ich nie mają.

„Współpraca z międzynarodowymi organizacjami finansowymi jest na porządku dziennym. Sprawa jest inna, wielkość kredytu w relacji do PKB kraju. Dla gospodarki takiej jak ukraińska zadłużenie na poziomie 60% PKB jest normalne. Teraz mamy zadłużenie na poziomie 100 % PKB Nawet jeśli wojna się skończy, Ukraina nadal będzie przyciągać finansowanie zewnętrzne” – dodał.

W latach 1996-2003 deficyt budżetu państwa Ukrainy podlegał znacznym wahaniom. W 1996 r. deficyt budżetowy wyniósł 4,9% PKB. Następnie, w wyniku działań polityki fiskalnej, liczba ta stopniowo spadała, osiągając 1,5% w 1999 r.

W 2000 r. po raz pierwszy odnotowano nadwyżkę budżetową w wysokości 0,6% PKB. Tendencja ta była kontynuowana w 2002 r., kiedy nadwyżka wyniosła 0,7% PKB. Jednakże w latach 2001 i 2003 wystąpił niewielki deficyt budżetowy, wynoszący odpowiednio 0,3% i 0,2% PKB.

Od początku 2004 roku deficyt budżetowy wyniósł 12 miliardów hrywien, co stanowi 3,4% PKB.

Już w 2005 roku deficyt zmniejszył się do 8 miliardów hrywien, czyli 1,8% PKB. W 2006 roku deficyt zmniejszono o połowę do 4 miliardów UAH, czyli 0,7% PKB.

W 2007 roku deficyt wyniósł 8 miliardów hrywien, czyli 1,1% PKB, a trzeba zaznaczyć, że był to początek kryzysu, czyli „wielkiej recesji”.

Nawet w szczytowym momencie kryzysu, w 2008 r., deficyt wyniósł 14 miliardów i 1,5% PKB. W 2009 r. deficyt budżetowy w dalszym ciągu rósł do 22 miliardów i 2,4% PKB.

W nowej dekadzie, w 2010 roku, deficyt wyniósł już 65 miliardów i 6,0% PKB.

W 2011 roku deficyt zmniejszył się znacząco do 23 miliardów UAH, co stanowi 1,8% PKB.

W 2012 roku deficyt był faktycznie dwukrotnie większy – 51 miliardów hrywien i 3,5% PKB.

Przez kolejne dwa lata deficyt nadal rósł: w 2013 r. wyniósł 64 mld UAH, co stanowi 4,2% PKB, a w 2014 r. 72 mld UAH, co stanowi 4,5% PKB.

2015 – 31 miliardów i 1,6% PKB.

W 2016 roku było to 55 miliardów i 2,3% PKB.

W 2017 r. deficyt zmniejszył się do 42 mld UAH, co stanowi 1,4% PKB.

Już w 2018 r. deficyt budżetowy wyniósł 140 mld UAH, co stanowi 4,0% PKB.

W czasie pandemii Covid-19 w 2019 roku deficyt wyniósł 143 mld UAH, co stanowi 3,6% PKB.

Pandemia utrzymała się w 2020 roku, a deficyt budżetowy wyniósł 326 mld UAH, co stanowi 6,0% PKB.

W 2021 r. deficyt nieznacznie spadł do 319 mld UAH, co stanowi 3,6% PKB.

Wraz z rozpoczęciem inwazji na pełną skalę w 2022 r. deficyt budżetowy wyniósł 845 mld, co stanowi 17,1% PKB. W 2023 roku było to 1238 miliardów hrywien i 20,4% PKB.

W 2024 roku prognozowany deficyt budżetu państwa wyniesie 1800 miliardów hrywien, co stanowi około 24% PKB.

Projekt budżetu państwa na 2025 rok zakłada jednak deficyt na poziomie 1600 bln hrywien, co stanowi prawie 20% prognozowanego PKB.

Przypomnienie sobie czegoś

Gabinet Ministrów zatwierdził projekt budżetu na 2025 rok z wydatkami na poziomie 3,7 bln hrywien.